25 Δεκεμβρίου 2008

Χοηφόροι

Αἰσχύλου

Χοηφόροι

(ed. Herbert Weir Smyth, 1926)

Ὀρέστης

<Ἑρμῆ χθόνιε, πατρῷ᾽ ἐποπτεύων κράτη,

σωτὴρ γενοῦ μοι ξύμμαχός τ᾽ αἰτουμένῳ·

ἥκω γὰρ ἐς γῆν τήνδε καὶ κατέρχομαι.

τύμβου δ᾽ ἐπ᾽ ὄχθῳ τῷδε κηρύσσω πατρὶ

κλύειν, ἀκοῦσαι . . .
5



*

. . . πλόκαμον Ἰνάχῳ θρεπτήριον.

τὸν δεύτερον δὲ τόνδε πενθητήριον



*

οὐ γὰρ παρὼν ᾤμωξα σόν, πάτερ, μόρον

οὐδ᾽ ἐξέτεινα χεῖρ᾽ ἐπ᾽ ἐκφορᾷ νεκροῦ.>



*

τί χρῆμα λεύσσω; τίς ποθ᾽ ἥδ᾽ ὁμήγυρις 10

στείχει γυναικῶν φάρεσιν μελαγχίμοις

πρέπουσα; ποίᾳ ξυμφορᾷ προσεικάσω;

πότερα δόμοισι πῆμα προσκυρεῖ νέον;

ἢ πατρὶ τὠμῷ τάσδ᾽ ἐπεικάσας τύχω

χοὰς φερούσας νερτέροις μειλίγματα; 15

οὐδέν ποτ᾽ ἄλλο· καὶ γὰρ Ἠλέκτραν δοκῶ

στείχειν ἀδελφὴν τὴν ἐμὴν πένθει λυγρῷ

πρέπουσαν. ὦ Ζεῦ, δός με τείσασθαι μόρον

πατρός, γενοῦ δὲ σύμμαχος θέλων ἐμοί.

Πυλάδη, σταθῶμεν ἐκποδών, ὡς ἂν σαφῶς 20

μάθω γυναικῶν ἥτις ἥδε προστροπή.

Χορός [α’ χορ.

ἰαλτὸς ἐκ δόμων ἔβαν
[στρ. α.

χοὰς προπομπὸς ὀξύχειρι σὺν κτύπῳ.

πρέπει παρηὶς φοινίοις ἀμυγμοῖς

ὄνυχος ἄλοκι νεοτόμῳ· 25

δι᾽ αἰῶνος δ᾽ ἰυγμοῖσι βόσκεται κέαρ.

λινοφθόροι δ᾽ ὑφασμάτων

λακίδες ἔφλαδον ὑπ᾽ ἄλγεσιν,

προστέρνῳ στολμῷ

πέπλων ἀγελάστοις 30

ξυμφοραῖς πεπληγμένων.

τορὸς δὲ Φοῖβος ὀρθόθριξ [ἀντ. α.

δόμων ὀνειρόμαντις, ἐξ ὕπνου κότον

πνέων, ἀωρόνυκτον ἀμβόαμα

μυχόθεν ἔλακε περὶ φόβῳ, 35

γυναικείοισιν ἐν δώμασιν βαρὺς πίτνων.

κριταί <τε> τῶνδ᾽ ὀνειράτων

θεόθεν ἔλακον ὑπέγγυοι

μέμφεσθαι τοὺς γᾶς

νέρθεν περιθύμως 40

τοῖς κτανοῦσί τ᾽ ἐγκοτεῖν.

τοιάνδε χάριν ἀχάριτον ἀπότροπον κακῶν, [στρ. β.

ἰὼ γαῖα μαῖα,

μωμένα μ᾽ ἰάλλει 45

δύσθεος γυνά. φοβοῦ-

μαι δ᾽ ἔπος τόδ᾽ ἐκβαλεῖν.

τί γὰρ λύτρον πεσόντος αἵματος πέδοι;

ἰὼ πάνοιζυς ἑστία,

ἰὼ κατασκαφαὶ δόμων. 50

ἀνήλιοι βροτοστυγεῖς

δνόφοι καλύπτουσι δόμους

δεσποτῶν θανάτοισι.

σέβας δ᾽ ἄμαχον ἀδάματον ἀπόλεμον τὸ πρὶν [ἀντ. β. 55

δι᾽ ὤτων φρενός τε

δαμίας περαῖνον

νῦν ἀφίσταται. φοβεῖ-

ται δέ τις. τὸ δ᾽ εὐτυχεῖν,

τόδ᾽ ἐν βροτοῖς θεός τε καὶ θεοῦ πλέον. 60

ῥοπὴ δ᾽ ἐπισκοπεῖ δίκας

ταχεῖα τοὺς μὲν ἐν φάει,

τὰ δ᾽ ἐν μεταιχμίῳ σκότου

μένει χρονίζοντας ἄχη [βρύει],

τοὺς δ᾽ ἄκραντος ἔχει νύξ. 65

δι᾽ αἵματ᾽ ἐκποθένθ᾽ ὑπὸ χθονὸς τροφοῦ [στρ. γ.

τίτας φόνος πέπηγεν οὐ διαρρύδαν.

διαλγὴς <δ᾽ > ἄτα διαφέρει

τὸν αἴτιον παναρκέτας νόσου βρύειν. 70

θιγόντι δ᾽ οὔτι νυμφικῶν ἑδωλίων [ἀντ. γ.

ἄκος, πόροι τε πάντες ἐκ μιᾶς ὁδοῦ

<προ>βαίνοντες τὸν χερομυσῆ

φόνον καθαίροντες ἴθυσαν μάταν.

ἐμοὶ δ᾽ ἀνάγκαν γὰρ ἀμφίπτολιν [ἐπῳδ. 75

θεοὶ προσήνεγκαν· (ἐκ γὰρ οἴκων

πατρῴων δούλιόν <μ᾽> ἐσᾶγον αἶσαν )


δίκαια καὶ μὴ δίκαια ἀρχὰς πρέπον

βίᾳ φρενῶν αἰνέσαι 80

πικρὸν στύγος κρατούσῃ.

δακρύω δ᾽ ὑφ᾽ εἱμάτων

ματαίοισι δεσποτᾶν

τύχαις, κρυφαίοις πένθεσιν παχνουμένη. 83β

Ἠλέκτρα [ α’ ἐπεισ.

δμωαὶ γυναῖκες, δωμάτων εὐθήμονες,

ἐπεὶ πάρεστε τῆσδε προστροπῆς ἐμοὶ 85

πομποί, γένεσθε τῶνδε σύμβουλοι πέρι·

τί φῶ χέουσα τάσδε κηδείους χοάς;

πῶς εὔφρον᾽ εἴπω, πῶς κατεύξομαι πατρί;

πότερα λέγουσα παρὰ φίλης φίλῳ φέρειν

γυναικὸς ἀνδρί, τῆς ἐμῆς μητρὸς πάρα; 90

τῶνδ᾽ οὐ πάρεστι θάρσος, οὐδ᾽ ἔχω τί φῶ,

χέουσα τόνδε πέλανον ἐν τύμβῳ πατρός.

ἢ τοῦτο φάσκω τοὔπος, ὡς νόμος βροτοῖς,

ἔσθλ᾽ ἀντιδοῦναι τοῖσι πέμπουσιν τάδε

στέφη, δόσιν γε τῶν κακῶν ἐπαξίαν; 95

ἢ σῖγ᾽ ἀτίμως, ὥσπερ οὖν ἀπώλετο

πατήρ, τάδ᾽ ἐκχέασα, γάποτον χύσιν,

στείχω καθάρμαθ᾽ ὥς τις ἐκπέμψας πάλιν

δικοῦσα τεῦχος ἀστρόφοισιν ὄμμασιν;

τῆσδ᾽ ἐστὲ βουλῆς, ὦ φίλαι, μεταίτιαι· 100

κοινὸν γὰρ ἔχθος ἐν δόμοις νομίζομεν.

μὴ κεύθετ᾽ ἔνδον καρδίας φόβῳ τινός.

τὸ μόρσιμον γὰρ τόν τ᾽ ἐλεύθερον μένει

καὶ τὸν πρὸς ἄλλης δεσποτούμενον χερός.

λέγοις ἄν, εἴ τι τῶνδ᾽ ἔχοις ὑπέρτερον. 105

Χορός

αἰδουμένη σοι βωμὸν ὡς τύμβον πατρὸς

λέξω, κελεύεις γάρ, τὸν ἐκ φρενὸς λόγον.

Ἠλέκτρα

λέγοις ἄν, ὥσπερ ᾐδέσω τάφον πατρός.

Χορός

φθέγγου χέουσα κεδνὰ τοῖσιν εὔφροσιν.

Ἠλέκτρα

τίνας δὲ τούτους τῶν φίλων προσεννέπω; 110

Χορός

πρῶτον μὲν αὑτὴν χὤστις Αἴγισθον στυγεῖ.

Ἠλέκτρα

ἐμοί τε καὶ σοί τἄρ᾽ ἐπεύξομαι τάδε;

Χορός

αὐτὴ σὺ ταῦτα μανθάνουσ᾽ ἤδη φράσαι.

Ἠλέκτρα

τίν᾽ οὖν ἔτ᾽ ἄλλον τῇδε προστιθῶ στάσει;

Χορός

μέμνησ᾽ Ὀρέστου, κεἰ θυραῖός ἐσθ᾽ ὅμως. 115

Ἠλέκτρα

εὖ τοῦτο, κἀφρένωσας οὐχ ἥκιστά με.

Χορός

τοῖς αἰτίοις νῦν τοῦ φόνου μεμνημένη


Ἠλέκτρα

τί φῶ; δίδασκ᾽ ἄπειρον ἐξηγουμένη.

Χορός

ἐλθεῖν τιν᾽ αὐτοῖς δαίμον᾽ ἢ βροτῶν τινα


Ἠλέκτρα

πότερα δικαστὴν ἢ δικηφόρον λέγεις; 120

Χορός

ἅπλῶς τι φράζουσ᾽, ὅστις ἀνταποκτενεῖ.

Ἠλέκτρα

καὶ ταῦτά μοὐστὶν εὐσεβῆ θεῶν πάρα;

Χορός

πῶς δ᾽ οὐ τὸν ἐχθρὸν ἀνταμείβεσθαι κακοῖς;

Ἠλέκτρα

κῆρυξ μέγιστε τῶν ἄνω τε καὶ κάτω, 124

<ἄρηξον,> Ἑρμῆ χθόνιε, κηρύξας ἐμοὶ 124α

τοὺς γῆς ἔνερθε δαίμονας κλύειν ἐμὰς 125

εὐχάς, πατρῴων δωμάτων ἐπισκόπους,

καὶ Γαῖαν αὐτήν, ἣ τὰ πάντα τίκτεται,

θρέψασά τ᾽ αὖθις τῶνδε κῦμα λαμβάνει·

κἀγὼ χέουσα τάσδε χέρνιβας βροτοῖς

λέγω καλοῦσα πατέρ᾽, ἐποίκτιρόν τ᾽ ἐμὲ 130

φίλον τ᾽ Ὀρέστην· πῶς ἀνάξομεν δόμοις;

πεπραμένοι γὰρ νῦν γέ πως ἀλώμεθα

πρὸς τῆς τεκούσης, ἄνδρα δ᾽ ἀντηλλάξατο

Αἴγισθον, ὅσπερ σοῦ φόνου μεταίτιος.

κἀγὼ μὲν ἀντίδουλος· ἐκ δὲ χρημάτων 135

φεύγων Ὀρέστης ἐστίν, οἱ δ᾽ ὑπερκόπως

ἐν τοῖσι σοῖς πόνοισι χλίουσιν μέγα.

ἐλθεῖν δ᾽ Ὀρέστην δεῦρο σὺν τύχῃ τινὶ

κατεύχομαί σοι, καὶ σὺ κλῦθί μου, πάτερ·

αὐτῇ τέ μοι δὸς σωφρονεστέραν πολὺ 140

μητρὸς γενέσθαι χεῖρά τ᾽ εὐσεβεστέραν.

ἡμῖν μὲν εὐχὰς τάσδε, τοῖς δ᾽ ἐναντίοις

λέγω φανῆναί σου, πάτερ, τιμάορον,

καὶ τοὺς κτανόντας ἀντικατθανεῖν δίκῃ.

ταῦτ᾽ ἐν μέσῳ τίθημι τῆς καλῆς ἀρᾶς, 145

κείνοις λέγουσα τήνδε τὴν κακὴν ἀράν·

ἡμῖν δὲ πομπὸς ἴσθι τῶν ἐσθλῶν ἄνω,

σὺν θεοῖσι καὶ γῇ καὶ δίκῃ νικηφόρῳ.

τοιαῖσδ᾽ ἐπ᾽ εὐχαῖς τάσδ᾽ ἐπισπένδω χοάς.

ὑμᾶς δὲ κωκυτοῖς ἐπανθίζειν νόμος, 150

παιᾶνα τοῦ θανόντος ἐξαυδωμένας.

Χορός

ἵετε δάκρυ καναχὲς ὀλόμενον

ὀλομένῳ δεσπότᾳ

πρὸς ἔρυμα τόδε κακῶν, κεδνῶν τ᾽

ἀπότροπον ἄγος ἀπεύχετον 155

κεχυμένων χοᾶν. κλύε δέ μοι, κλύε, σέ-

βας ὦ δέσποτ᾽, ἐξ ἀμαυρᾶς φρενός.

ὀτοτοτοτοτοτοτοῖ,

ἴτω τις δορυ-

σθενὴς ἀνήρ, ἀναλυτὴρ δόμων, 160

Σκυθικά τ᾽ ἐν χεροῖν παλίντον᾽

ἐν ἔργῳ βέλη ᾽πιπάλλων Ἄρης

σχέδιά τ᾽ αὐτόκωπα νωμῶν ξίφη.

Ἠλέκτρα

ἔχει μὲν ἤδη γαπότους χοὰς πατήρ·

νέου δὲ μύθου τοῦδε κοινωνήσατε· 165

Χορός

λέγοις ἄν· ὀρχεῖται δὲ καρδία φόβῳ.

Ἠλέκτρα

ὁρῶ τομαῖον τόνδε βόστρυχον τάφῳ.

Χορός

τίνος ποτ᾽ ἀνδρός, ἢ βαθυζώνου κόρης;

Ἠλέκτρα

εὐξύμβολον τόδ᾽ ἐστὶ παντὶ δοξάσαι. 170

Χορός

πῶς οὖν; παλαιὰ παρὰ νεωτέρας μάθω.

Ἠλέκτρα

οὐκ ἔστιν ὅστις πλὴν ἐμοῦ κείραιτό νιν.

Χορός

ἐχθροὶ γὰρ οἷς προσῆκε πενθῆσαι τριχί.

Ἠλέκτρα

καὶ μὴν ὅδ᾽ ἐστὶ κάρτ᾽ ἰδεῖν ὁμόπτερος


Χορός

ποίαις ἐθείραις; τοῦτο γὰρ θέλω μαθεῖν. 175

Ἠλέκτρα

αὐτοῖσιν ἡμῖν κάρτα προσφερὴς ἰδεῖν.

Χορός

μῶν οὖν Ὀρέστου κρύβδα δῶρον ἦν τόδε;

Ἠλέκτρα

μάλιστ᾽ ἐκείνου βοστρύχοις προσείδεται.

Χορός

καὶ πῶς ἐκεῖνος δεῦρ᾽ ἐτόλμησεν μολεῖν;

Ἠλέκτρα

ἔπεμψε χαίτην κουρίμην χάριν πατρός. 180

Χορός

οὐχ ἧσσον εὐδάκρυτά μοι λέγεις τάδε,

εἰ τῆσδε χώρας μήποτε ψαύσει ποδί.

Ἠλέκτρα

κἀμοὶ προσέστη καρδίας κλυδώνιον

χολῆς, ἐπαίσθην δ᾽ ὡς διανταίῳ βέλει·

ἐξ ὀμμάτων δὲ δίψιοι πίπτουσί μοι 185

σταγόνες ἄφρακτοι δυσχίμου πλημμυρίδος,

πλόκαμον ἰδούσῃ τόνδε· πῶς γὰρ ἐλπίσω

ἀστῶν τιν᾽ ἄλλον τῆσδε δεσπόζειν φόβης;

ἀλλ᾽ οὐδὲ μήν νιν ἡ κτανοῦσ᾽ ἐκείρατο,

ἐμὴ δὲ μήτηρ, οὐδαμῶς ἐπώνυμον 190

φρόνημα παισὶ δύσθεον πεπαμένη.

ἐγὼ δ᾽ ὅπως μὲν ἄντικρυς τάδ᾽ αἰνέσω,

εἶναι τόδ᾽ ἀγλάισμά μοι τοῦ φιλτάτου

βροτῶν Ὀρέστου
σαίνομαι δ᾽ ὑπ᾽ ἐλπίδος.

φεῦ.

εἴθ᾽ εἶχε φωνὴν εὔφρον᾽ ἀγγέλου δίκην, 195

ὅπως δίφροντις οὖσα μὴ ᾽κινυσσόμην,

ἀλλ᾽ εὖ ᾽σαφήνει τόνδ᾽ ἀποπτύσαι πλόκον,

εἴπερ γ᾽ ἀπ᾽ ἐχθροῦ κρατὸς ἦν τετμημένος,

ἢ ξυγγενὴς ὢν εἶχε συμπενθεῖν ἐμοὶ

ἄγαλμα τύμβου τοῦδε καὶ τιμὴν πατρός. 200

ἀλλ᾽ εἰδότας μὲν τοὺς θεοὺς καλούμεθα,

οἵοισιν ἐν χειμῶσι ναυτίλων δίκην

στροβούμεθ᾽· εἰ δὲ χρὴ τυχεῖν σωτηρίας,

σμικροῦ γένοιτ᾽ ἂν σπέρματος μέγας πυθμήν.

καὶ μὴν στίβοι γε, δεύτερον τεκμήριον, 205

ποδῶν ὅμοιοι τοῖς τ᾽ ἐμοῖσιν ἐμφερεῖς


καὶ γὰρ δύ᾽ ἐστὸν τώδε περιγραφὰ ποδοῖν,

αὐτοῦ τ᾽ ἐκείνου καὶ συνεμπόρου τινός.

πτέρναι τενόντων θ᾽ ὑπογραφαὶ μετρούμεναι

εἰς ταὐτὸ συμβαίνουσι τοῖς ἐμοῖς στίβοις. 210

πάρεστι δ᾽ ὠδὶς καὶ φρενῶν καταφθορά.



Ὀρέστης

εὔχου τὰ λοιπά, τοῖς θεοῖς τελεσφόρους

εὐχὰς ἐπαγγέλλουσα, τυγχάνειν καλῶς.

Ἠλέκτρα

ἐπεὶ τί νῦν ἕκατι δαιμόνων κυρῶ;

Ὀρέστης

εἰς ὄψιν ἥκεις ὧνπερ ἐξηύχου πάλαι. 215

Ἠλέκτρα

καὶ τίνα σύνοισθά μοι καλουμένῃ βροτῶν;

Ὀρέστης

σύνοιδ᾽ Ὀρέστην πολλά σ᾽ ἐκπαγλουμένην.

Ἠλέκτρα

καὶ πρὸς τί δῆτα τυγχάνω κατευγμάτων;

Ὀρέστης

ὅδ᾽ εἰμί· μὴ μάτευ᾽ ἐμοῦ μᾶλλον φίλον.

Ἠλέκτρα

ἀλλ᾽ ἦ δόλον τιν᾽, ὦ ξέν᾽, ἀμφί μοι πλέκεις; 220

Ὀρέστης

αὐτὸς καθ᾽ αὑτοῦ τἄρα μηχανορραφῶ.

Ἠλέκτρα

ἀλλ᾽ ἐν κακοῖσι τοῖς ἐμοῖς γελᾶν θέλεις.

Ὀρέστης

κἀν τοῖς ἐμοῖς ἄρ᾽, εἴπερ ἔν γε τοῖσι σοῖς

Ἠλέκτρα

ὡς ὄντ᾽ Ὀρέστην τάδε σ᾽ ἐγὼ προσεννέπω;

Ὀρέστης

αὐτὸν μὲν οὖν ὁρῶσα δυσμαθεῖς ἐμέ· 225

κουρὰν δ᾽ ἰδοῦσα τήνδε κηδείου τριχὸς

ἰχνοσκοποῦσά τ᾽ ἐν στίβοισι τοῖς ἐμοῖς 228

ἀνεπτερώθης κἀδόκεις ὁρᾶν ἐμέ. 227

σκέψαι τομῇ προσθεῖσα βόστρυχον τριχὸς 230

σαυτῆς ἀδελφοῦ σύμμετρον τὠμῷ κάρᾳ. 229

ἰδοῦ δ᾽ ὕφασμα τοῦτο, σῆς ἔργον χερός, 231

σπάθης τε πληγὰς ἠδὲ θήρειον γραφήν.

ἔνδον γενοῦ, χαρᾷ δὲ μὴ ᾽κπλαγῇς φρένας·

τοὺς φιλτάτους γὰρ οἶδα νῷν ὄντας πικρούς.

Ἠλέκτρα

ὦ φίλτατον μέλημα δώμασιν πατρός, 235

δακρυτὸς ἐλπὶς σπέρματος σωτηρίου,

ἀλκῇ πεποιθὼς δῶμ᾽ ἀνακτήσῃ πατρός.

ὦ τερπνὸν ὄμμα τέσσαρας μοίρας ἔχον

ἐμοί· προσαυδᾶν δ᾽ ἐστ᾽ ἀναγκαίως ἔχον

πατέρα τε, καὶ τὸ μητρὸς ἐς σέ μοι ῥέπει 240

στέργηθρον· ἡ δὲ πανδίκως ἐχθαίρεται·

καὶ τῆς τυθείσης νηλεῶς ὁμοσπόρου·

πιστὸς δ᾽ ἀδελφὸς ἦσθ᾽, ἐμοὶ σέβας φέρων

μόνος· Κράτος τε καὶ Δίκη σὺν τῷ τρίτῳ

πάντων μεγίστῳ Ζηνὶ συγγένοιτό σοι. 245

Ὀρέστης

Ζεῦ Ζεῦ, θεωρὸς τῶνδε πραγμάτων γενοῦ·

ἰδοῦ δὲ γένναν εὖνιν αἰετοῦ πατρός,

θανόντος ἐν πλεκταῖσι καὶ σπειράμασιν

δεινῆς ἐχίδνης. τοὺς δ᾽ ἀπωρφανισμένους

νῆστις πιέζει λιμός· οὐ γὰρ ἐντελεῖς 250

θήραν πατρῴαν προσφέρειν σκηνήμασιν.

οὕτω δὲ κἀμὲ τήνδε τ᾽, Ἠλέκτραν λέγω,

ἰδεῖν πάρεστί σοι, πατροστερῆ γόνον,

ἄμφω φυγὴν ἔχοντε τὴν αὐτὴν δόμων.

καὶ τοῦ θυτῆρος καί σε τιμῶντος μέγα 255

πατρὸς νεοσσοὺς τούσδ᾽ ἀποφθείρας πόθεν

ἕξεις ὁμοίας χειρὸς εὔθοινον γέρας;

οὔτ᾽ αἰετοῦ γένεθλ᾽ ἀποφθείρας, πάλιν

πέμπειν ἔχοις ἂν σήματ᾽ εὐπιθῆ βροτοῖς·

οὔτ᾽ ἀρχικός σοι πᾶς ὅδ᾽ αὐανθεὶς πυθμὴν 260

βωμοῖς ἀρήξει βουθύτοις ἐν ἤμασιν.

κόμιζ᾽, ἀπὸ σμικροῦ δ᾽ ἂν ἄρειας μέγαν

δόμον, δοκοῦντα κάρτα νῦν πεπτωκέναι.

Χορός

ὦ παῖδες, ὦ σωτῆρες ἑστίας πατρός,

σιγᾶθ᾽, ὅπως μὴ πεύσεταί τις, ὦ τέκνα, 265

γλώσσης χάριν δὲ πάντ᾽ ἀπαγγείλῃ τάδε

πρὸς τοὺς κρατοῦντας· οὓς ἴδοιμ᾽ ἐγώ ποτε

θανόντας ἐν κηκῖδι πισσήρει φλογός.

Ὀρέστης

οὔτοι προδώσει Λοξίου μεγασθενὴς

χρησμὸς κελεύων τόνδε κίνδυνον περᾶν, 270

κἀξορθιάζων πολλὰ καὶ δυσχειμέρους

ἄτας ὑφ᾽ ἧπαρ θερμὸν ἐξαυδώμενος,

εἰ μὴ μέτειμι τοῦ πατρὸς τοὺς αἰτίους·

τρόπον τὸν αὐτὸν ἀνταποκτεῖναι λέγων,

ἀποχρημάτοισι ζημίαις ταυρούμενον· 275

αὐτὸν δ᾽ ἔφασκε τῇ φίλῃ ψυχῇ τάδε

τείσειν μ᾽ ἔχοντα πολλὰ δυστερπῆ κακά.

τὰ μὲν γὰρ ἐκ γῆς δυσφρόνων μηνίματα

βροτοῖς πιφαύσκων εἶπε, τὰς δ᾽ αἰνῶν νόσους,

σαρκῶν ἐπαμβατῆρας ἀγρίαις γνάθοις 280

λειχῆνας ἐξέσθοντας ἀρχαίαν φύσιν·

λευκὰς δὲ κόρσας τῇδ᾽ ἐπαντέλλειν νόσῳ·

ἄλλας τ᾽ ἐφώνει προσβολάς Ἐρινύων

ἐκ τῶν πατρῴων αἱμάτων τελουμένας·

τὸ γὰρ σκοτεινὸν τῶν ἐνερτέρων βέλος 285

ἐκ προστροπαίων ἐν γένει πεπτωκότων,

καὶ λύσσα καὶ μάταιος ἐκ νυκτῶν φόβος

ὁρῶντα λαμπρὸν ἐν σκότῳ νωμῶντ᾽ ὀφρὺν

κινεῖ, ταράσσει, καὶ διώκεσθαι πόλεως

χαλκηλάτῳ πλάστιγγι λυμανθὲν δέμας. 290

καὶ τοῖς τοιούτοις οὔτε κρατῆρος μέρος

εἶναι μετασχεῖν, οὐ φιλοσπόνδου λιβός,

βωμῶν τ᾽ ἀπείργειν οὐχ ὁρωμένην πατρὸς

μῆνιν· δέχεσθαι <δ᾽> οὔτε συλλύειν τινά.

πάντων δ᾽ ἄτιμον κἄφιλον θνῄσκειν χρόνῳ 295

κακῶς ταριχευθέντα παμφθάρτῳ μόρῳ.

τοιοῖσδε χρησμοῖς ἆρα χρὴ πεποιθέναι;

κεἰ μὴ πέποιθα, τοὔργον ἔστ᾽ ἐργαστέον.

πολλοὶ γὰρ εἰς ἓν συμπίτνουσιν ἵμεροι,

θεοῦ τ᾽ ἐφετμαὶ καὶ πατρὸς πένθος μέγα, 300

καὶ πρὸς πιέζει χρημάτων ἀχηνία,

τὸ μὴ πολίτας εὐκλεεστάτους βροτῶν,

Τροίας ἀναστατῆρας εὐδόξῳ φρενί,

δυοῖν γυναικοῖν ὧδ᾽ ὑπηκόους πέλειν.

θήλεια γὰρ φρήν· εἰ δὲ μή, τάχ᾽ εἴσεται. 305

Χορός

ἀλλ᾽ ὦ μεγάλαι Μοῖραι, Διόθεν

τῇδε τελευτᾶν,

τὸ δίκαιον μεταβαίνει.

ἀντὶ μὲν ἐχθρᾶς γλώσσης ἐχθρὰ

γλῶσσα τελείσθω· τοὐφειλόμενον 310

πράσσουσα Δίκη μέγ᾽ ἀυτεῖ·

ἀντὶ δὲ πληγῆς φονίας φονίαν

πληγὴν τινέτω. δράσαντι παθεῖν,

τριγέρων μῦθος τάδε φωνεῖ.

Ὀρέστης [β’ χορ.

ὦ πάτερ αἰνόπατερ, τί σοι [στρ. α’ 315

φάμενος ἢ τί ῥέξας

τύχοιμ᾽ ἂν ἕκαθεν οὐρίσας,

ἔνθα σ᾽ ἔχουσιν εὐναί,

σκότῳ φάος ἀντίμοι-

ρον; χάριτες δ᾽ ὁμοίως 320

κέκληνται γόος εὐκλεὴς

προσθοδόμοις Ἀτρείδαις.

Χορός

τέκνον, φρόνημα τοῦ
[στρ. β’

θανόντος οὐ δαμάζει

πυρὸς [ἡ] μαλερὰ γνάθος, 325

φαίνει δ᾽ ὕστερον ὀργάς·

ὀτοτύζεται δ᾽ ὁ θνῄσκων,

ἀναφαίνεται δ᾽ ὁ βλάπτων.

πατέρων τε καὶ τεκόντων

γόος ἔνδικος ματεύει 330

τὸ πᾶν ἀμφιλαφής ταραχθείς.

Ἠλέκτρα

κλῦθὶ νυν, ὦ πάτερ, ἐν μέρει
[ἀντ. α’

πολυδάκρυτα πένθη.

δίπαις τοί σ᾽ ἐπιτύμβιος

θρῆνος ἀναστενάζει. 335

τάφος δ᾽ ἱκέτας δέδεκται

φυγάδας θ᾽ ὁμοίως.

τί τῶνδ᾽ εὖ, τί δ᾽ ἄτερ κακῶν;

οὐκ ἀτρίακτος ἄτα;

Χορός

ἀλλ᾽ ἔτ᾽ ἂν ἐκ τῶνδε θεὸς χρῄζων 340

θείη κελάδους εὐφθογγοτέρους·

ἀντὶ δὲ θρήνων ἐπιτυμβιδίων

παιὰν μελάθροις ἐν βασιλείοις

νεοκρᾶτα φίλον κομίσειεν.

Ὀρέστης

εἰ γὰρ ὑπ᾽ Ἰλίῳ [στρ. γ’ 345

πρός τινος Λυκίων, πάτερ,

δορίτμητος κατηναρίσθης·

λιπὼν ἂν εὔκλειαν ἐν δόμοισι

τέκνων τ᾽ ἐν κελεύθοις

ἐπιστρεπτὸν αἰῶ 350

κτίσας πολύχωστον ἂν εἶχες

τάφον διαποντίου γᾶς

δώμασιν εὐφόρητον,

Χορός

φίλος φίλοισι τοῖς
[ἀντ. β’

ἐκεῖ καλῶς θανοῦσιν 355

κατὰ χθονὸς ἐμπρέπων

σεμνότιμος ἀνάκτωρ,

πρόπολός τε τῶν μεγίστων

χθονίων ἐκεῖ τυράννων·

βασιλεὺς γὰρ ἦσθ᾽, ὄφρ᾽ ἔζης, 360

μόριμον λάχος πιπλάντων

χεροῖν πεισίβροτόν τε βάκτρον.

Ἠλέκτρα

μηδ᾽ ὑπὸ Τρωίας
[ἀντ. γ’

τείχεσι φθίμενος, πάτερ,

μετ᾽ ἄλλῳ δουρικμῆτι λαῷ 365

παρὰ Σκαμάνδρου πόρον τεθάφθαι.

πάρος δ᾽ οἱ κτανόντες

νιν οὕτως δαμῆναι

<φίλοις>, θανατηφόρον αἶσαν

πρόσω τινὰ πυνθάνεσθαι 370

τῶνδε πόνων ἄπειρον.

Χορός

ταῦτα μέν, ὦ παῖ, κρείσσονα χρυσοῦ,

μεγάλης δὲ τύχης καὶ ὑπερβορέου

μείζονα φωνεῖς· δύνασαι γάρ.

ἀλλὰ διπλῆς γὰρ τῆσδε μαράγνης 375

δοῦπος ἱκνεῖται· τῶν μὲν ἀρωγοὶ

κατὰ γῆς ἤδη, τῶν δὲ κρατούντων

χέρες οὐχ ὅσιαι στυγερῶν τούτων·

παισὶ δὲ μᾶλλον γεγένηται.

Ὀρέστης

τοῦτο διαμπερὲς οὖς [στρ. δ’ 380

ἵκεθ᾽ ἅπερ τι βέλος.

Ζεῦ Ζεῦ, κάτωθεν ἀμπέμπων

ὑστερόποινον ἄταν

βροτῶν τλάμονι καὶ πανούργῳ

χειρὶτοκεῦσι δ᾽ ὅμως τελεῖται.

Χορός

ἐφυμνῆσαι γένοιτό μοι πυκά-
[στρ. ε’ 385

εντ᾽ ὀλολυγμὸν ἀνδρὸς

θεινομένου, γυναικός τ᾽

ὀλλυμένας· τί γὰρ κεύθω φρενὸς οἷον ἔμπας

ποτᾶται; πάροιθεν δὲ πρῴρας 390

δριμὺς ἄηται κραδίας

θυμὸς ἔγκοτον στύγος.

Ἠλέκτρα

καί πότ᾽ ἂν ἀμφιθαλὴς
[ἀντ. δ’

Ζεὺς ἐπὶ χεῖρα βάλοι, 395

φεῦ φεῦ, κάρανα δαΐξας;

πιστὰ γένοιτο χώρᾳ.

δίκαν δ᾽ ἐξ ἀδίκων ἀπαιτῶ.

κλῦτε δὲ Γᾶ χθονίων τε τιμαί.

Χορός

ἀλλὰ νόμος μὲν φονίας σταγόνας 400

χυμένας ἐς πέδον ἄλλο προσαιτεῖν

αἷμα. βοᾷ γὰρ λοιγὸς Ἐρινὺν

παρὰ τῶν πρότερον φθιμένων ἄτην

ἑτέραν ἐπάγουσαν ἐπ᾽ ἄτῃ.

Ὀρέστης

πόποι δὴ νερτέρων τυραννίδες, [στρ. ζ’ 405

ἴδετε πολυκρατεῖς Ἀραὶ φθινομένων,

ἴδεσθ᾽ Ἀτρειδᾶν τὰ λοίπ᾽ ἀμηχάνως

ἔχοντα καὶ δωμάτων

ἄτιμα. πᾷ τις τράποιτ᾽ ἄν, ὦ Ζεῦ;

Χορός

πέπαλται δαὖτὲ μοι φίλον κέαρ [ἀντ. ε’ 410

τόνδε κλύουσαν οἶκτον

καὶ τότε μὲν δύσελπις,

σπλάγχνα δέ μοι κελαινοῦ-

ται πρὸς ἔπος κλυούσᾳ.

ὅταν δ᾽ αὖτ᾽ ἐπ᾽ ἀλκῆς ἐπάρῃ <μ᾽ 415

ἐλπὶς>, ἀπέστασεν ἄχος

προσφανεῖσά μοι καλῶς.

Ἠλέκτρα

τί δ᾽ ἂν φάντες τύχοιμεν ἢ τά περ
[ἀντ. ζ’

πάθομεν ἄχεα πρός γε τῶν τεκομένων;

πάρεστι σαίνειν, τὰ δ᾽ οὔτι θέλγεται. 420

λύκος γὰρ ὥστ᾽ ὠμόφρων

ἄσαντος ἐκ ματρός ἐστι θυμός.

Χορός

ἔκοψα κομμὸν Ἄριον ἔν τε Κισσίας
[στρ. η’

νόμοις ἰηλεμιστρίας,

ἀπριγδόπληκτα πολυπλάνητα δ᾽ ἦν ἰδεῖν 425

ἐπασσυτεροτριβῆ τὰ χερὸς ὀρέγματα

ἄνωθεν ἀνέκαθεν, κτύπῳ δ᾽ ἐπερρόθει

κροτητὸν ἀμὸν καὶ πανάθλιον κάρα.

Ἠλέκτρα

ἰὼ [ἰὼ] δαΐα
[στρ. θ’

πάντολμε μᾶτερ, δαΐαις ἐν ἐκφοραῖς 430

ἄνευ πολιτᾶν ἄνακτ᾽,

ἄνευ δὲ πενθημάτων

ἔτλας ἀνοίμωκτον ἄνδρα θάψαι.

Ὀρέστης

τὸ πᾶν ἀτίμως ἔλεξας, οἴμοι.
[στρ. ι’

πατρὸς δ᾽ ἀτίμωσιν ἆρα τείσει 435

ἕκατι μὲν δαιμόνων,

ἕκατι δ᾽ ἀμᾶν χερῶν;

ἔπειτ᾽ ἐγὼ νοσφίσας ὀλοίμαν.

Χορός

ἐμασχαλίσθη δέ γ᾽, ὡς τόδ᾽ εἰδῇς·
[ἀντ. ι’

ἔπρασσε δ᾽, πέρ νιν ὧδε θάπτει, 440

μόρον κτίσαι μωμένα

ἄφερτον αἰῶνι σῷ.

κλύεις πατρῴους δύας ἀτίμους.

Ἠλέκτρα

λέγεις πατρῷον μόρον· ἐγὼ δ᾽ ἀπεστάτουν [ἀντ. η’ 445

ἄτιμος, οὐδὲν ἀξία·

μυχῷ δ᾽ ἄφερκτος πολυσινοῦς κυνὸς δίκαν

ἑτοιμότερα γέλωτος ἀνέφερον λίβη,

χέουσα πολύδακρυν γόον κεκρυμμένα.

τοιαῦτ᾽ ἀκούων ἐν φρεσὶν γράφου <υ ->. 450

Χορός

δι᾽ ὤτων δὲ συν-
[ἀντ. θ’

τέτραινε μῦθον ἡσύχῳ φρενῶν βάσει.

τὰ μὲν γὰρ οὕτως ἔχει,

τὰ δ᾽ αὐτὸς ὄργα μαθεῖν.

πρέπει δ᾽ ἀκάμπτῳ μένει καθήκειν. 455

Ὀρέστης

σὲ τοι λέγω, ξυγγενοῦ, πάτερ, φίλοις.
[στρ. κ’

Ἠλέκτρα

ἐγὼ δ᾽ ἐπιφθέγγομαι κεκλαυμένα.

Χορός

στάσις δὲ πάγκοινος ἅδ᾽ ἐπιρροθεῖ·

ἄκουσον ἐς φάος μολών,

ξὺν δὲ γενοῦ πρὸς ἐχθρούς. 460

Ὀρέστης

Ἄρης Ἄρει ξυμβαλεῖ, Δίκᾳ Δίκα.
[ἀντ. κ’

Ἠλέκτρα

ἰὼ θεοί, κραίνετ᾽ ἐνδίκως <δίκας.>

Χορός

τρόμος μ᾽ ὑφέρπει κλύουσαν εὐγμάτων.

τὸ μόρσιμον μένει πάλαι,

εὐχομένοις δ᾽ ἂν ἔλθοι. 465

ὦ πόνος ἐγγενὴς [στρ. λ’

καὶ παράμουσος Ἄτας

αἱματόεσσα πλαγά.

ἰὼ δύστον᾽ ἄφερτα κήδη·

ἰὼ δυσκατάπαυστον ἄλγος. 470

δώμασιν ἔμμοτον [ἀντ. λ’

τῶνδ᾽ ἄκος, οὐδ᾽ ἀπ᾽ ἄλλων

ἔκτοθεν, ἀλλ᾽ ἀπ᾽ αὐτῶν,

δι᾽ ὠμὰν ἔριν αἱματηράν.

θεῶν <τῶν> κατὰ γᾶς ὅδ᾽ ὕμνος. 475

ἀλλὰ κλύοντες, μάκαρες χθόνιοι,

τῆσδε κατευχῆς πέμπετ᾽ ἀρωγὴν

παισὶν προφρόνως ἐπὶ νίκῃ.

Ὀρέστης [γ’ ἐπεισ.

πάτερ, τρόποισιν οὐ τυραννικοῖς θανών,

αἰτουμένῳ μοι δὸς κράτος τῶν σῶν δόμων. 480

Ἠλέκτρα

κἀγώ, πάτερ, τοιάνδε σου χρείαν ἔχω,

φυγεῖν μέγαν προσθεῖσαν Αἰγίσθῳ <φθόρον>.

Ὀρέστης

οὕτω γὰρ ἄν σοι δαῖτες ἔννομοι βροτῶν

κτιζοίατ᾽· εἰ δὲ μή, παρ᾽ εὐδείπνοις ἔσῃ

ἄτιμος ἐμπύροισι κνισωτοῖς χθονός. 485



Ἠλέκτρα

κἀγὼ χοάς σοι τῆς ἐμῆς παγκληρίας

οἴσω πατρῴων ἐκ δόμων γαμηλίους·

πάντων δὲ πρῶτον τόνδε πρεσβεύσω τάφον.

Ὀρέστης

ὦ Γαῖ᾽, ἄνες μοι πατέρ᾽ ἐποπτεῦσαι μάχην.

Ἠλέκτρα

ὦ Περσέφασσα, δὸς δ᾽ ἔτ᾽ εὔμορφον κράτος. 490

Ὀρέστης

μέμνησο λουτρῶν οἷς ἐνοσφίσθης, πάτερ.

Ἠλέκτρα

μέμνησο δ᾽ ἀμφίβληστρον ὡς ἐκαίνισαν.

Ὀρέστης

πέδαις δ᾽ ἀχαλκεύτοις ἐθηρεύθης, πάτερ.

Ἠλέκτρα

αἰσχρῶς τε βουλευτοῖσιν ἐν καλύμμασιν.

Ὀρέστης

ἆρ᾽ ἐξεγείρῃ τοῖσδ᾽ ὀνείδεσιν, πάτερ; 495

Ἠλέκτρα

ἆρ᾽ ὀρθὸν αἴρεις φίλτατον τὸ σὸν κάρα;

Ὀρέστης

ἤτοι δίκην ἴαλλε σύμμαχον φίλοις,

ἢ τὰς ὁμοίας ἀντίδος λαβὰς λαβεῖν,

εἴπερ κρατηθείς γ᾽ ἀντινικῆσαι θέλεις.

Ἠλέκτρα

καὶ τῆσδ᾽ ἄκουσον λοισθίου βοῆς, πάτερ, 500

ἰδὼν νεοσσοὺς τούσδ᾽ ἐφημένους τάφῳ·

οἴκτιρε θῆλυν ἄρσενός θ᾽ ὁμοῦ γόνον,

καὶ μὴ ᾽ξαλείψῃς σπέρμα Πελοπιδῶν τόδε

οὕτω γὰρ οὐ τέθνηκας οὐδὲ περ θανών·

παῖδες γὰρ ἀνδρὶ κληδόνες σωτήριοι 505

θανόντι· φελλοὶ δ᾽ ὣς ἄγουσι δίκτυον,

τὸν ἐκ βυθοῦ κλωστῆρα σῴζοντες λίνου.

ἄκου᾽, ὑπὲρ σοῦ τοιάδ᾽ ἔστ᾽ ὀδύρματα.

αὐτὸς δὲ σῴζῃ τόνδε τιμήσας λόγον.

Χορός

καὶ μὴν ἀμεμφῆ τόνδ᾽ ἐτείνατον λόγον, 510

τίμημα τύμβου τῆς ἀνοιμώκτου τύχης.

τὰ δ᾽ ἄλλ᾽, ἐπειδὴ δρᾶν κατώρθωσαι φρενί,

ἔρδοις ἂν ἤδη δαίμονος πειρώμενος.

Ὀρέστης

ἔσται· πυθέσθαι δ᾽ οὐδέν ἐστ᾽ ἔξω δρόμου,

πόθεν χοὰς ἔπεμψεν, ἐκ τίνος λόγου 515

μεθύστερον τιμῶσ᾽ ἀνήκεστον πάθος;

θανόντι δ᾽ οὐ φρονοῦντι δειλαία χάρις

ἐπέμπετ᾽· οὐκ ἔχοιμ᾽ ἂν εἰκάσαι τόδε.

τὰ δῶρα μείω δ᾽ ἐστὶ τῆς ἁμαρτίας.

τὰ πάντα γάρ τις ἐκχέας ἀνθ᾽ αἵματος 520

ἑνός, μάτην ὁ μόχθος· ὧδ᾽ ἔχει λόγος.

θέλοντι δ᾽, εἴπερ οἶσθ᾽, ἐμοὶ φράσον τάδε.

Χορός

οἶδ᾽, ὦ τέκνον, παρῆ γάρ· ἔκ τ᾽ ὀνειράτων

καὶ νυκτιπλάγκτων δειμάτων πεπαλμένη

χοὰς ἔπεμψε τάσδε δύσθεος γυνή. 525

Ὀρέστης

ἦ καὶ πέπυσθε τοὔναρ, ὥστ᾽ ὀρθῶς φράσαι;

Χορός

τεκεῖν δράκοντ᾽ ἔδοξεν, ὡς αὐτὴ λέγει.

Ὀρέστης

καὶ ποῖ τελευτᾷ καὶ καρανοῦται λόγος;

Χορός

ἐν [ι] παιδὸς ὁρμίσαι δίκην.

Ὀρέστης

τίνος βορᾶς χρῄζοντα, νεογενὲς δάκος; 530

Χορός

αὐτὴ προσέσχε μαζὸν ἐν τὠνείρατι.

Ὀρέστης

καὶ πῶς ἄτρωτον οὖθαρ ἦν ὑπὸ στύγους;

Χορός

ὥστ᾽ ἐν γάλακτι θρόμβον αἵματος σπάσαι.

Ὀρέστης

οὔτοι μάταιον· ἀνδρὸς ὄψανον πέλει.

Χορός

ἡ δ᾽ ἐξ ὕπνου κέκλαγγεν ἐπτοημένη. 535

πολλοὶ δ᾽ ἀνῇθον, ἐκτυφλωθέντες σκότῳ,

λαμπτῆρες ἐν δόμοισι δεσποίνης χάριν·

πέμπει τ᾽ ἔπειτα τάσδε κηδείους χοάς,

ἄκος τομαῖον ἐλπίσασα πημάτων.

Ὀρέστης

ἀλλ᾽ εὔχομαι γῇ τῇδε καὶ πατρὸς τάφῳ 540

τοὔνειρον εἶναι τοῦτ᾽ ἐμοὶ τελεσφόρον.

κρίνω δέ τοί νιν ὥστε συγκόλλως ἔχειν.

εἰ γὰρ τὸν αὐτὸν χῶρον ἐκλιπὼν ἐμοὶ

οὕφις ἐμοῖσι σπαργάνοις ὡπλίζετο,

καὶ μαστὸν ἀμφέχασκ᾽ ἐμὸν θρεπτήριον, 545

θρόμβῳ δ᾽ ἔμειξεν αἵματος φίλον γάλα,

ἡ δ᾽ ἀμφὶ τάρβει τῷδ᾽ ἐπῴμωξεν πάθει,

δεῖ τοί νιν, ὡς ἔθρεψεν ἔκπαγλον τέρας,

θανεῖν βιαίως· ἐκδρακοντωθεὶς δ᾽ ἐγὼ

κτείνω νιν, ὡς τοὔνειρον ἐννέπει τόδε. 550

Χορός

τερασκόπον δὴ τῶνδέ σ᾽ αἱροῦμαι πέρι.

γένοιτο δ᾽ οὕτως. τἄλλα δ᾽ ἐξηγοῦ φίλοις,

τοὺς μέν τι ποιεῖν, τοὺς δὲ μή τι δρᾶν λέγων.

Ὀρέστης

ἁπλοῦς ὁ μῦθος· τήνδε μὲν στείχειν ἔσω,

αἰνῶ δὲ κρύπτειν τάσδε συνθήκας ἐμάς, 555

ὡς ἂν δόλῳ κτείναντες ἄνδρα τίμιον

δόλοισι καὶ ληφθῶσιν ἐν ταὐτῷ βρόχῳ

θανόντες, καὶ Λοξίας ἐφήμισεν,

ἄναξ Ἀπόλλων, μάντις ἀψευδὴς τὸ πρίν.

ξένῳ γὰρ εἰκώς, παντελῆ σαγὴν ἔχων, 560

ἥξω σὺν ἀνδρὶ τῷδ᾽ ἐφ᾽ ἑρκείους πύλας

Πυλάδῃ, ξένος τε καὶ δορύξενος δόμων.

ἄμφω δὲ φωνὴν ἥσομεν Παρνησσίδα,

γλώσσης ἀυτὴν Φωκίδος μιμουμένω.

καὶ δὴ θυρωρῶν οὔτις ἂν φαιδρᾷ φρενὶ 565

δέξαιτ᾽, ἐπειδὴ δαιμονᾷ δόμος κακοῖς·

μενοῦμεν οὕτως ὥστ᾽ ἐπεικάζειν τινὰ

δόμους παραστείχοντα καὶ τάδ᾽ ἐννέπειν·

τί δὴ πύλαισι τὸν ἱκέτην ἀπείργεται

Αἴγισθος, εἴπερ οἶδεν ἔνδημος παρών; 570

εἰ δ᾽ οὖν ἀμείψω βαλὸν ἑρκείων πυλῶν

κἀκεῖνον ἐν θρόνοισιν εὑρήσω πατρός,

ἢ καὶ μολὼν ἔπειτά μοι κατὰ στόμα

ἀρεῖ, σάφ᾽ ἴσθι, καὶ κατ᾽ ὀφθαλμοὺς βαλεῖ,

πρὶν αὐτὸν εἰπεῖν ποδαπὸς ὁ ξένος; νεκρὸν 575

θήσω, ποδώκει περιβαλὼν χαλκεύματι.

φόνου δ᾽ Ἐρινὺς οὐχ ὑπεσπανισμένη

ἄκρατον αἷμα πίεται τρίτην πόσιν.

νῦν οὖν σὺ μὲν φύλασσε τἀν οἴκῳ καλῶς,

ὅπως ἂν ἀρτίκολλα συμβαίνῃ τάδε· 580

ὑμῖν δ᾽ ἐπαινῶ γλῶσσαν εὔφημον φέρειν,

σιγᾶν θ᾽ ὅπου δεῖ καὶ λέγειν τὰ καίρια.

τὰ δ᾽ ἄλλα τούτῳ δεῦρ᾽ ἐποπτεῦσαι λέγω,

ξιφηφόρους ἀγῶνας ὀρθώσαντί μοι.

Χορός [γ’ χορ.

πολλὰ μὲν γᾶ τρέφει [στρ. α’ 585

δεινὰ [καὶ] δειμάτων ἄχη,

πόντιαί τ᾽ ἀγκάλαι κνωδάλων

ἀνταίων βρύουσι·

πλάθουσι [βλαστοῦσι] καὶ πεδαίχμιοι

λαμπάδες πεδάοροι, 590

πτανά τε καὶ πεδοβά-

μονα κἀνεμοέντ᾽ ἂν

αἰγίδων φράσαι κότον.

ἀλλ᾽ ὑπέρτολμον ἀν- [ἀντ. α’

δρὸς φρόνημα τίς λέγοι 595

καὶ γυναικῶν φρεσὶν τλαμόνων [καὶ]

παντόλμους ἔρωτας

ἄταισι συννόμους βροτῶν;

ξυζύγους δ᾽ ὁμαυλίας

θηλυκρατὴς ἀπέρω-

τος ἔρως παρανικᾷ 600

κνωδάλων τε καὶ βροτῶν.

ἴστω δ᾽, ὅστις οὐχ ὑπόπτερος [στρ. β‘

φροντίσιν, δαεὶς

τὰν ἁ παιδολυ-

μὰς τάλαινα Θεστιὰς μήσατο 605

πυρδαῆτιν πρόνοιαν,

καταίθουσα παιδὸς δαφοινὸν

δαλὸν ἥλικ᾽, ἐπεὶ μολὼν

ματρόθεν κελάδησε,

ξύμμετρόν τε διαὶ βίου 610

μοιρόκραντον ἐς ἆμαρ.

ἄλλαν δεῖ τιν᾽ ἐν λόγοις στυγεῖν [ἀντ. β’

φοινίαν κόραν,

ἅτ᾽ ἐχθρῶν ὑπαὶ 615

φῶτ᾽ ἀπώλεσεν φίλον Κρητικοῖς

χρυσοκμήτοισιν ὅρμοις

πιθήσασα δώροισι Μίνω,

Νῖσον ἀθανάτας τριχὸς

νοσφίσασ᾽ ἀπροβούλως 620

πνέονθ᾽ ἁ κυνόφρων ὕπνῳ.

κιγχάνει δέ μιν Ἑρμῆς.

ἐπεὶ δ᾽ ἐπεμνασάμαν ἀμειλίχων [στρ. γ’

πόνων, ὁ καιρὸς δὲ δυσφιλὲς γαμή-

λευμ᾽ ἀπεύχετον δόμοις 625

γυναικοβούλους τε μήτιδας φρενῶν

ἐπ᾽ ἀνδρὶ τευχεσφόρῳ,

ἐπ᾽ ἀνδρὶ δᾴοις ἐπεικότως σέβαι.

τίω δ᾽ ἀθέρμαντον ἑστίαν δόμων

γυναικείαν <τ᾽> ἄτολμον αἰχμάν. 630

κακῶν δὲ πρεσβεύεται τὸ Λήμνιον [ἀντ. γ’

λόγῳ· γοᾶται δὲ δὴ πάθος κατά-

πτυστον· ᾔκασεν δέ τις

τὸ δεινὸν αὖ Λημνίοισι πήμασιν.

θεοστυγήτῳ δ᾽ ἄχει 635

βροτῶν ἀτιμωθὲν οἴχεται γένος.

σέβει γὰρ οὔτις τὸ δυσφιλὲς θεοῖς.

τί τῶνδ᾽ οὐκ ἐνδίκως ἀγείρω;

τὸ δ᾽ ἄγχι πλευμόνων ξίφος [στρ. δ’

διανταίαν ὀξυπευκὲς οὐτᾷ 640

διαὶ Δίκας. τὸ μὴ θέμις γὰρ οὖν

λὰξ πέδοι πατούμενον, τὸ πᾶν Διὸς

σέβας παρεκβάντος οὐ θεμιστῶς. 645

Δίκας δ᾽ ἐρείδεται πυθμήν· [ἀντ. δ’

προχαλκεύει δ᾽ Αἶσα φασγανουργός·

τέκνον δ᾽ ἐπεισφέρει δόμοισιν

αἱμάτων παλαιτέρων τίνειν μύσος 650

χρόνῳ κλυτὰ βυσσόφρων Ἐρινύς.

Ὀρέστης [δ’ ἐπεισ.

παῖ παῖ, θύρας ἄκουσον ἑρκείας κτύπον.

τίς ἔνδον, ὦ παῖ, παῖ, μάλ᾽ αὖθις, ἐν δόμοις;

τρίτον τόδ᾽ ἐκπέραμα δωμάτων καλῶ, 655

εἴπερ φιλόξεν᾽ ἐστὶν Αἰγίσθου διαί.



Οἰκέτης

εἶεν, ἀκούω· ποδαπὸς ὁ ξένος; πόθεν;

Ὀρέστης

ἄγγελλε τοῖσι κυρίοισι δωμάτων,

πρὸς οὕσπερ ἥκω καὶ φέρω καινοὺς λόγους.

τάχυνε δ᾽, ὡς καὶ νυκτὸς ἅρμ᾽ ἐπείγεται 660

σκοτεινόν, ὥρα δ᾽ ἐμπόρους καθιέναι

ἄγκυραν ἐν δόμοισι πανδόκοις ξένων.

ἐξελθέτω τις δωμάτων τελεσφόρος

γυνὴ τόπαρχος, ἄνδρα δ᾽ εὐπρεπέστερον·

αἰδὼς γὰρ ἐν λεχθεῖσιν οὐκ ἐπαργέμους 665

λόγους τίθησιν· εἶπε θαρσήσας ἀνὴρ

πρὸς ἄνδρα κἀσήμηνεν ἐμφανὲς τέκμαρ.

Κλυταιμνήστρα

ξένοι, λέγοιτ᾽ ἂν εἴ τι δεῖ· πάρεστι γὰρ

ὁποῖά περ δόμοισι τοῖσδ᾽ ἐπεικότα,

καὶ θερμὰ λουτρὰ καὶ πόνων θελκτηρία 670

στρωμνή, δικαίων τ᾽ ὀμμάτων παρουσία.

εἰ δ᾽ ἄλλο πρᾶξαι δεῖ τι βουλιώτερον,

ἀνδρῶν τόδ᾽ ἐστὶν ἔργον, οἷς κοινώσομεν

Ὀρέστης

ξένος μέν εἰμι Δαυλιεὺς ἐκ Φωκέων·

στείχοντα δ᾽ αὐτόφορτον οἰκείᾳ σαγῇ 675

εἰς Ἄργος, ὥσπερ δεῦρ᾽ ἀπεζύγην πόδα,

ἀγνὼς πρὸς ἀγνῶτ᾽ εἶπε συμβαλὼν ἀνήρ,

ἐξιστορήσας καὶ σαφηνίσας ὁδόν,

Στροφίος ὁ Φωκεύς· πεύθομαι γὰρ ἐν λόγῳ

ἐπείπερ ἄλλως, ὦ ξέν᾽, εἰς Ἄργος κίεις, 680

πρὸς τοὺς τεκόντας πανδίκως μεμνημένος

τεθνεῶτ᾽ Ὀρέστην εἰπέ, μηδαμῶς λάθῃ.

εἴτ᾽ οὖν κομίζειν δόξα νικήσει φίλων,

εἴτ᾽ οὖν μέτοικον, εἰς τὸ πᾶν ἀεὶ ξένον,

θάπτειν, ἐφετμὰς τάσδε πόρθμευσον πάλιν. 685

νῦν γὰρ λέβητος χαλκέου πλευρώματα

σποδὸν κέκευθεν ἀνδρὸς εὖ κεκλαυμένου.


τοσαῦτ᾽ ἀκούσας εἶπον. εἰ δὲ τυγχάνω

τοῖς κυρίοισι καὶ προσήκουσιν λέγων

οὐκ οἶδα, τὸν τεκόντα δ᾽ εἰκὸς εἰδέναι. 690

Κλυταιμνήστρα

οἲ ᾽γώ, κατ᾽ ἄκρας εἶπας ὡς πορθούμεθα.

ὦ δυσπάλαιστε τῶνδε δωμάτων Ἀρά,

ὡς πόλλ᾽ ἐπωπᾷς, κἀκποδὼν εὖ κείμενα

τόξοις πρόσωθεν εὐσκόποις χειρουμένη,

φίλων ἀποψιλοῖς με τὴν παναθλίαν. 695

καὶ νῦν Ὀρέστης
ἦν γὰρ εὐβούλως ἔχων,

ἔξω κομίζων ὀλεθρίου πηλοῦ πόδα,


νῦν δ᾽ ἥπερ ἐν δόμοισι βακχείας καλῆς

ἰατρὸς ἐλπὶς ἦν, προδοῦσαν ἔγγραφε.

Ὀρέστης

ἐγὼ μὲν οὖν ξένοισιν ὧδ᾽ εὐδαίμοσιν 700

κεδνῶν ἕκατι πραγμάτων ἂν ἤθελον

γνωστὸς γενέσθαι καὶ ξενωθῆναι· τί γὰρ

ξένου ξένοισίν ἐστιν εὐμενέστερον;

πρὸς δυσσεβείας <δ᾽> ἦν ἐμοὶ τόδ᾽ ἐν φρεσίν,

τοιόνδε πρᾶγμα μὴ καρανῶσαι φίλοις, 705

καταινέσαντα καὶ κατεξενωμένον.

Κλυταιμνήστρα

οὔτοι κυρήσεις μεῖον ἀξίως σέθεν,

οὐδ᾽ ἧσσον ἂν γένοιο δώμασιν φίλος.

ἄλλος δ᾽ ὁμοίως ἦλθεν ἂν τάδ᾽ ἀγγελῶν.

ἀλλ᾽ ἔσθ᾽ ὁ καιρὸς ἡμερεύοντας ξένους 710

μακρᾶς κελεύθου τυγχάνειν τὰ πρόσφορα.

ἄγ᾽ αὐτὸν εἰς ἀνδρῶνας εὐξένους δόμων,

ὀπισθόπους τε τούσδε καὶ ξυνέμπορον·

κἀκεῖ κυρούντων δώμασιν τὰ πρόσφορα.

αἰνῶ δὲ πράσσειν ὡς ὑπευθύνῳ τάδε. 715

ἡμεῖς δὲ ταῦτα τοῖς κρατοῦσι δωμάτων

κοινώσομέν τε κοὐ σπανίζοντες φίλων

βουλευσόμεσθα τῆσδε συμφορᾶς πέρι.

Χορός

εἶεν, φίλιαι δμωίδες οἴκων,

πότε δὴ στομάτων 720

δείξομεν ἰσχὺν ἐπ᾽ Ὀρέστῃ;

ὦ πότνια χθὼν καὶ πότνι᾽ ἀκτὴ

χώματος, ἣ νῦν ἐπὶ ναυάρχῳ

σώματι κεῖσαι τῷ βασιλείῳ,

νῦν ἐπάκουσον, νῦν ἐπάρηξον· 725

νῦν γὰρ ἀκμάζει Πειθὼ δολίαν

ξυγκαταβῆναι, χθόνιον δ᾽ Ἑρμῆν

καὶ τὸν νύχιον τοῖσδ᾽ ἐφοδεῦσαι

ξιφοδηλήτοισιν ἀγῶσιν.

ἔοικεν ἁνὴρ ὁ ξένος τεύχειν κακόν· 730

τροφὸν δ᾽ Ὀρέστου τήνδ᾽ ὁρῶ κεκλαυμένην.

ποῖ δὴ πατεῖς, Κίλισσα, δωμάτων πύλας;

λύπη δ᾽ ἄμισθός ἐστί σοι ξυνέμπορος;

Τροφός

Αἴγισθον ἡ κρατοῦσα τοῖς ξένοις καλεῖν

ὅπως τάχιστ᾽ ἄνωγεν, ὡς σαφέστερον 735

ἀνὴρ ἀπ᾽ ἀνδρὸς τὴν νεάγγελτον φάτιν

ἐλθὼν πύθηται τήνδε, πρὸς μὲν οἰκέτας

θετοσκυθρωπῶν ἐντὸς ὀμμάτων γέλων

κεύθουσ᾽ ἐπ᾽ ἔργοις διαπεπραγμένοις καλῶς

κείνῃ, δόμοις δὲ τοῖσδε παγκάκως ἔχειν, 740

φήμης ὕφ᾽ ἧς ἤγγειλαν οἱ ξένοι τορῶς.

ἦ δὴ κλύων ἐκεῖνος εὐφρανεῖ νόον,

εὖτ᾽ ἂν πύθηται μῦθον. ὦ τάλαιν᾽ ἐγώ·

ὥς μοι τὰ μὲν παλαιὰ συγκεκραμένα

ἄλγη δύσοιστα τοῖσδ᾽ ἐν Ἀτρέως δόμοις 745

τυχόντ᾽ ἐμὴν ἤλγυνεν ἐν στέρνοις φρένα.

ἀλλ᾽ οὔτι πω τοιόνδε πῆμ᾽ ἀνεσχόμην·

τὰ μὲν γὰρ ἄλλα τλημόνως ἤντλουν κακά·

φίλον δ᾽ Ὀρέστην, τῆς ἐμῆς ψυχῆς τριβήν,

ὃν ἐξέθρεψα μητρόθεν δεδεγμένη, 750

κἀκ᾽ νυκτιπλάγκτων ὀρθίων κελευμάτων

καὶ πολλὰ καὶ μοχθήρ᾽ ἀνωφέλητ᾽ ἐμοὶ

τλάσῃ·
τὸ μὴ φρονοῦν γὰρ ὡσπερεὶ βοτὸν

τρέφειν ἀνάγκη, πῶς γὰρ οὔ; τρόπῳ φρενός·

οὐ γάρ τι φωνεῖ παῖς ἔτ᾽ ὢν ἐν σπαργάνοις, 755

εἰ λιμός, ἢ δίψη τις, ἢ λιψουρία

ἔχει· νέα δὲ νηδὺς αὐτάρκης τέκνων.

τούτων πρόμαντις οὖσα, πολλὰ δ᾽, οἴομαι,

ψευσθεῖσα παιδὸς σπαργάνων φαιδρύντρια,

γναφεὺς τροφεύς τε ταὐτὸν εἰχέτην τέλος. 760

ἐγὼ διπλᾶς δὲ τάσδε χειρωναξίας

ἔχουσ᾽ Ὀρέστην ἐξεδεξάμην πατρί·

τεθνηκότος δὲ νῦν τάλαινα πεύθομαι.

στείχω δ᾽ ἐπ᾽ ἄνδρα τῶνδε λυμαντήριον

οἴκων, θέλων δὲ τόνδε πεύσεται λόγον. 765

Χορός

πῶς οὖν κελεύει νιν μολεῖν ἐσταλμένον;

Τροφός

ἦ πῶς; λέγ᾽ αὖθις, ὡς μάθω σαφέστερον.

Χορός

εἰ ξὺν λοχίταις εἴτε καὶ μονοστιβῆ.

Τροφός

ἄγειν κελεύει δορυφόρους ὀπάονας.

Χορός

μή νυν σὺ ταῦτ᾽ ἄγγελλε δεσπότου στύγει· 770

ἀλλ᾽ αὐτὸν ἐλθεῖν, ὡς ἀδειμάντως κλύῃ,

ἄνωχθ᾽ ὅσον τάχιστα γηθούσῃ φρενί.

ἐν ἀγγέλῳ γὰρ κυπτὸς ὀρθοῦται λόγος.

Τροφός

ἀλλ᾽ ἦ φρονεῖς εὖ τοῖσι νῦν ἠγγελμένοις;

Χορός

ἀλλ᾽ εἰ τροπαίαν Ζεὺς κακῶν θήσει ποτέ. 775

Τροφός

καὶ πῶς; Ὀρέστης ἐλπὶς οἴχεται δόμων.

Χορός

οὔπω· κακός γε μάντις ἂν γνοίη τάδε.

Τροφός

τί φής; ἔχεις τι τῶν λελεγμένων δίχα;

Χορός

ἄγγελλ᾽ ἰοῦσα, πρᾶσσε τἀπεσταλμένα.

μέλει θεοῖσιν ὧνπερ ἂν μέλῃ πέρι. 780

Τροφός

ἀλλ᾽ εἶμι καὶ σοῖς ταῦτα πείσομαι λόγοις.

γένοιτο δ᾽ ὡς ἄριστα σὺν θεῶν δόσει.

Χορός [δ’ χορ.

νῦν παραιτουμένᾳ μοι, πάτερ
[στρ. α’

Ζεῦ θεῶν Ὀλυμπίων,

δὸς τύχας τυχεῖν δόμου κυρίως 785

τὰ σώφρον᾽ εὖ μαιομένοις ἰδεῖν.

διὰ δίκας πᾶν ἔπος

ἔλακον· <ὦ> Ζεῦ, σύ νιν φυλάσσοις.

ἓ ἕ, πρὸ δὲ δὴ ᾽χθρῶν [μεσῳδ. α’

τὸν ἔσωθεν μελάθρων, Ζεῦ, 790

θές, ἐπεί νιν μέγαν ἄρας,

δίδυμα καὶ τριπλᾶ

παλίμποινα θέλων ἀμείψει.

ἴσθι δ᾽ ἀνδρὸς φίλου πῶλον εὖ- [ἀντ. α’

νιν ζυγέντ᾽ ἐν ἅρμασιν 795

πημάτων. <σὺ δ᾽> ἐν δρόμῳ προστιθεὶς

μέτρον κτίσον σῳζόμενον ῥυθμὸν

τοῦτ᾽ ἰδεῖν διὰ πέδον

ἀνομένων βημάτων ὄρεγμα;

οἵ τ᾽ ἔσω δωμάτων [στρ. β’ 800

πλουτογαθῆ μυχὸν νομίζετε,

κλῦτε, σύμφρονες θεοί·

[ἄγετε] τῶν πάλαι πεπραγμένων

λύσασθ᾽ αἷμα προσφάτοις δίκαις.

γέρων φόνος μηκέτ᾽ ἐν δόμοις τέκοι. 805

τὸ δὲ καλῶς κτίμενον ὦ μέγα ναίων [μεσῳδ. β’

στόμιον, εὖ δὸς ἀνιδεῖν δόμον ἀνδρός,

καί νιν ἐλευθερίας <φῶς>

λαμπρὸν ἰδεῖν φιλίοις

ὄμμασιν <ἐκ> δνοφερᾶς καλύπτρας. 810

ξυλλάβοι δ᾽ ἐνδίκως [ἀντ. β’

παῖς ὁ Μαίας, ἐπεὶ φορώτατος

πρᾶξιν οὐρίαν θέλων·

[πολλὰ δ᾽ ἄλλα φανεῖ χρηίζων κρυπτά]. 815

ἄσκοπον δ᾽ ἔπος λέγων

νύκτα πρό τ᾽ ὀμμάτων σκότον φέρει,

καθ᾽ ἡμέραν δ᾽ οὐδὲν ἐμφανέστερος.

καὶ τότ᾽ ἤδη κλυτὸν [στρ. γ’

δωμάτων λυτήριον, 820

θῆλυν οὐριοστάταν οὐδ᾽

ὀξύκρεκτον γοα-

τᾶν νόμον θήσομεν·
πλεῖ τάδ᾽ εὖ·

ἐμὸν ἐμὸν κέρδος αὔξεται τόδ᾽· ἄ- 825

τα δ᾽ ἀποστατεῖ φίλων.

σὺ δὲ θαρσῶν, ὅταν ἥκῃ μέρος ἔργων, [μεσῳδ. γ’

ἐπαΰσας πατρὸς αὐδὰν

θροούσᾳ [πρὸς σὲ] τέκνον [πατρὸς αὐδὰν]

[καὶ] πέραιν᾽ ἀνεπίμομφον ἄταν. 830

Περσέως τ᾽ ἐν φρεσὶν [ἀντ. γ’

καρδίαν ἀνασχεθών,

τοῖς θ᾽ ὑπὸ χθονὸς φίλοισιν,

τοῖς τ᾽ ἄνωθεν πρόπρασ-

σε χάριν ὀργᾶς λυγρᾶς, ἔνδοθεν 835

φόνιον ἄταν τιθείς, τὸν αἴτιον δ᾽

ἐξαπολλύων μόρου.

Αἴγισθος [ε’ ἐπεισ.

ἥκω μὲν οὐκ ἄκλητος, ἀλλ᾽ ὑπάγγελος·

νέαν φάτιν δὲ πεύθομαι λέγειν τινὰς

ξένους μολόντας οὐδαμῶς ἐφίμερον, 840

μόρον δ᾽ Ὀρέστου. καὶ τόδ᾽ ἀμφέρειν δόμοις

γένοιτ᾽ ἂν ἄχθος δειματοσταγὲς φόνῳ

τῷ πρόσθεν ἑλκαίνουσι καὶ δεδηγμένοις.

πῶς ταῦτ᾽ ἀληθῆ καὶ βλέποντα δοξάσω;

ἢ πρὸς γυναικῶν δειματούμενοι λόγοι 845

πεδάρσιοι θρῴσκουσι, θνῄσκοντες μάτην;

τί τῶνδ᾽ ἂν εἴποις ὥστε δηλῶσαι φρενί;

Χορός

ἠκούσαμεν μέν, πυνθάνου δὲ τῶν ξένων

ἔσω παρελθών. οὐδὲν ἀγγέλων σθένος

ὡς αὐτὸν αὐτῶν ἄνδρα πεύθεσθαι πάρα. 850

Αἴγισθος

ἰδεῖν ἐλέγξαι τ᾽ αὖ θέλω τὸν ἄγγελον,

εἴτ᾽ αὐτὸς ἦν θνῄσκοντος ἐγγύθεν παρών,

εἴτ᾽ ἐξ ἀμαυρᾶς κληδόνος λέγει μαθών.

οὔτοι φρέν᾽ ἂν κλέψειεν ὠμματωμένην.

Χορός

Ζεῦ Ζεῦ, τί λέγω, πόθεν ἄρξωμαι 855

τάδ᾽ ἐπευχομένη κἀπιθεάζουσ᾽,

ὑπὸ δ᾽ εὐνοίας

πῶς ἴσον εἰποῦσ᾽ ἀνύσωμαι;

νῦν γὰρ μέλλουσι μιανθεῖσαι

πειραὶ κοπάνων ἀνδροδαΐκτων 860

ἢ πάνυ θήσειν Ἀγαμεμνονίων

οἴκων ὄλεθρον διὰ παντός,

ἢ πῦρ καὶ φῶς ἐπ᾽ ἐλευθερίᾳ

δαίων ἀρχάς τε πολισσονόμους

πατέρων <θ᾽> ἕξει μέγαν ὄλβον. 865

τοιάνδε πάλην μόνος ὢν ἔφεδρος

δισσοῖς μέλλει θεῖος Ὀρέστης

ἅψειν. εἴη δ᾽ ἐπὶ νίκῃ.

Αἴγισθος

ἒ ἔ, ὀτοτοτοῖ.

Χορός

ἔα ἔα μάλα· 870

πῶς ἔχει; πῶς κέκρανται δόμοις;

ἀποσταθῶμεν πράγματος τελουμένου,

ὅπως δοκῶμεν τῶνδ᾽ ἀναίτιαι κακῶν

εἶναι· μάχης γὰρ δὴ κεκύρωται τέλος.

Οἰκέτης

οἴμοι, πανοίμοι δεσπότου πεπληγμένου· 875

οἴμοι μάλ᾽ αὖθις ἐν τρίτοις προσφθέγμασιν.

Αἴγισθος οὐκέτ᾽ ἔστιν. ἀλλ᾽ ἀνοίξατε

ὅπως τάχιστα, καὶ γυναικείους πύλας

μοχλοῖς χαλᾶτε· καὶ μάλ᾽ ἡβῶντος δὲ δεῖ,

οὐχ ὡς δ᾽ ἀρῆξαι διαπεπραγμένῳ· τί γάρ; 880

ἰοὺ ἰού.

κωφοῖς ἀυτῶ καὶ καθεύδουσιν μάτην

ἄκραντα βάζω; ποῖ Κλυταιμήστρα; τί δρᾷ;

ἔοικε νῦν αὐτῆς ἐπὶ ξυροῦ πέλας

αὐχὴν πεσεῖσθαι πρὸς δίκην πεπληγμένος.

Κλυταιμνήστρα

τί δ᾽ ἐστὶ χρῆμα; τίνα βοὴν ἵστης δόμοις; 885

Οἰκέτης

τὸν ζῶντα καίνειν τοὺς τεθνηκότας λέγω.

Κλυταιμνήστρα

οἲ ᾽γώ. ξυνῆκα τοὔπος ἐξ αἰνιγμάτων.

δόλοις ὀλούμεθ᾽, ὥσπερ οὖν ἐκτείναμεν.

δοίη τις ἀνδροκμῆτα πέλεκυν ὡς τάχος·

εἰδῶμεν εἰ νικῶμεν, ἢ νικώμεθα· 890

ἐνταῦθα γὰρ δὴ τοῦδ᾽ ἀφικόμην κακοῦ.

Ὀρέστης

σὲ καὶ ματεύω· τῷδε δ᾽ ἀρκούντως ἔχει.

Κλυταιμνήστρα

οἲ ᾽γώ. τέθνηκας, φίλτατ᾽ Αἰγίσθου βία.

Ὀρέστης

φιλεῖς τὸν ἄνδρα; τοιγὰρ ἐν ταὐτῷ τάφῳ

κείσῃ· θανόντα δ᾽ οὔτι μὴ προδῷς ποτε. 895

Κλυταιμνήστρα

ἐπίσχες, ὦ παῖ, τόνδε δ᾽ αἴδεσαι, τέκνον,

μαστόν, πρὸς ᾧ σὺ πολλὰ δὴ βρίζων ἅμα

οὔλοισιν ἐξήμελξας εὐτραφὲς γάλα.

Ὀρέστης

Πυλάδη τί δράσω; μητέρ᾽ αἰδεσθῶ κτανεῖν;

Πυλάδης

ποῦ δὴ τὰ λοιπὰ Λοξίου μαντεύματα 900

τὰ πυθόχρηστα, πιστὰ δ᾽ εὐορκώματα;

ἅπαντας ἐχθροὺς τῶν θεῶν ἡγοῦ πλέον.

Ὀρέστης

κρίνω σὲ νικᾶν, καὶ παραινεῖς μοι καλῶς.

ἕπου, πρὸς αὐτὸν τόνδε σὲ σφάξαι θέλω.

καὶ ζῶντα γάρ νιν κρείσσον᾽ ἡγήσω πατρός· 905

τούτῳ θανοῦσα ξυγκάθευδ᾽, ἐπεὶ φιλεῖς

τὸν ἄνδρα τοῦτον, ὃν δ᾽ ἐχρῆν φιλεῖν στυγεῖς.

Κλυταιμνήστρα

ἐγώ σ᾽ ἔθρεψα, σὺν δὲ γηράναι θέλω.

Ὀρέστης

πατροκτονοῦσα γὰρ ξυνοικήσεις ἐμοί;

Κλυταιμνήστρα

ἡ Μοῖρα τούτων, ὦ τέκνον, παραιτία. 910

Ὀρέστης

καὶ τόνδε τοίνυν Μοῖρ᾽ ἐπόρσυνεν μόρον.

Κλυταιμνήστρα

οὐδὲν σεβίζῃ γενεθλίους ἀράς, τέκνον;

Ὀρέστης

τεκοῦσα γάρ μ᾽ ἔρριψας ἐς τὸ δυστυχές.

Κλυταιμνήστρα

οὔτοι σ᾽ ἀπέρριψ᾽ εἰς δόμους δορυξένους.

Ὀρέστης

αἰκῶς ἐπράθην ὢν ἐλευθέρου πατρός. 915

Κλυταιμνήστρα

ποῦ δῆθ᾽ ὁ τῖμος, ὅντιν᾽ ἀντεδεξάμην;

Ὀρέστης

αἰσχύνομαί σοι τοῦτ᾽ ὀνειδίσαι σαφῶς.

Κλυταιμνήστρα

μὴ ἀλλ᾽ εἴφ᾽ ὁμοίως καὶ πατρὸς τοῦ σοῦ μάτας.

Ὀρέστης

μὴ ᾽λεγχε τὸν πονοῦντ᾽ ἔσω καθημένη.

Κλυταιμνήστρα

ἄλγος γυναιξὶν ἀνδρὸς εἴργεσθαι, τέκνον. 920

Ὀρέστης

τρέφει δέ γ᾽ ἀνδρὸς μόχθος ἡμένας ἔσω.

Κλυταιμνήστρα

κτενεῖν ἔοικας, ὦ τέκνον, τὴν μητέρα.

Ὀρέστης

σύ τοι σεαυτήν, οὐκ ἐγώ, κατακτενεῖς.

Κλυταιμνήστρα

ὅρα, φύλαξαι μητρὸς ἐγκότους κύνας.

Ὀρέστης

τὰς τοῦ πατρὸς δὲ πῶς φύγω, παρεὶς τάδε; 925

Κλυταιμνήστρα

ἔοικα θρηνεῖν ζῶσα πρὸς τύμβον μάτην.

Ὀρέστης

πατρὸς γὰρ αἶσα τόνδε σοὐρίζει μόρον.

Κλυταιμνήστρα

οἲ ᾽γὼ τεκοῦσα τόνδ᾽ ὄφιν ἐθρεψάμην.

Ὀρέστης

ἦ κάρτα μάντις οὑξ ὀνειράτων φόβος.

ἔκανες ὃν οὐ χρῆν, καὶ τὸ μὴ χρεὼν πάθε. 930

Χορός

στένω μὲν οὖν καὶ τῶνδε συμφορὰν διπλῆν.

ἐπεὶ δὲ πολλῶν αἱμάτων ἐπήκρισε

τλήμων Ὀρέστης, τοῦθ᾽ ὅμως αἱρούμεθα,

ὀφθαλμὸν οἴκων μὴ πανώλεθρον πεσεῖν.

Χορός [ε’ χορ.

ἔμολε μὲν δίκα Πριαμίδαις χρόνῳ, [στρ. α’ 935

βαρύδικος ποινά·

ἔμολε δ᾽ ἐς δόμον τὸν Ἀγαμέμνονος

διπλοῦς λέων, διπλοῦς Ἄρης.

ἔλασε δ᾽ ἐς τὸ πᾶν

ὁ πυθόχρηστος φυγὰς 940

θεόθεν εὖ φραδαῖσιν ὡρμημένος.

ἐπολολύξατ᾽ ὦ δεσποσύνων δόμων [μεσῳδ.

ἀναφυγᾶς κακῶν καὶ κτεάνων τριβᾶς

ὑπαὶ δυοῖν μιαστόροιν,

δυσοίμου τύχας. 945

ἔμολε δ᾽ ᾧ μέλει κρυπταδίου μάχας [ἀντ. α’

δολιόφρων ποινά·

ἔθιγε δ᾽ ἐν μάχᾳ χερὸς ἐτήτυμος

Διὸς κόρα
Δίκαν δέ νιν

προσαγορεύομεν βροτοὶ τυχόντες καλῶς 950

ὀλέθριον πνέουσ᾽ ἐν ἐχθροῖς κότον. 951

<ἐπολολύξατ᾽ ὦ δεσποσύνων δόμων 942α

ἀναφυγᾶς κακῶν καὶ κτεάνων τριβᾶς 943α

ὑπαὶ δυοῖν μιαστόροιν, 944α

δυσοίμου τύχας.> 945α

τά περ ὁ Λοξίας ὁ Παρνασσίας [στρ. β’ 953

μέγαν ἔχων μυχὸν χθονὸς ἐπωρθία-

ξεν ἀδόλως δόλοις 955

βλάβαν ἐγχρονισθεῖσαν ἐποίχεται.

κρατεῖταί πως τὸ θεῖον παρὰ τὸ μὴ

ὑπουργεῖν κακοῖς
.

ἄξια δ᾽ οὐρανοῦχον ἀρχὰν σέβειν. 960

πάρα τε φῶς ἰδεῖν [μεσῳδ.

μέγα τ᾽ ἀφῃρέθην ψάλιον οἰκέων.

ἄναγε μὰν δόμοι· πολὺν ἄγαν χρόνον

χαμαιπετεῖς ἔκεισθ᾽ ἀεί.

τάχα δὲ παντελὴς χρόνος ἀμείψεται [ἀντ. β’ 965

πρόθυρα δωμάτων, ὅταν ἀφ᾽ ἑστίας

πᾶν ἐλαθῇ μύσος

καθαρμοῖσιν ἀτᾶν ἐλατηρίοις.

τύχαι δ᾽ εὐπροσωποκοῖται τὸ πᾶν

ἰδεῖν [ἀκοῦσαι] πρευμενεῖς 970

μετοίκοις δόμων πεσοῦνται πάλιν.

πάρα τε φῶς ἰδεῖν 972

<μέγα τ᾽ ἀφῃρέθην ψάλιον οἰκέων. 962α

ἄναγε μὰν δόμοι· πολὺν ἄγαν χρόνον 963α

χαμαιπετεῖς ἔκεισθ᾽ ἀεί.> 964α

Ὀρέστης [στ’ ἐπεισ.

ἴδεσθε χώρας τὴν διπλῆν τυραννίδα 973

πατροκτόνους τε δωμάτων πορθήτορας.

σεμνοὶ μὲν ἦσαν ἐν θρόνοις τόθ᾽ ἥμενοι, 975

φίλοι δὲ καὶ νῦν, ὡς ἐπεικάσαι πάθη

πάρεστιν, ὅρκος τ᾽ ἐμμένει πιστώμασι.

ξυνώμοσαν μὲν θάνατον ἀθλίῳ πατρὶ

καὶ ξυνθανεῖσθαι· καὶ τάδ᾽ εὐόρκως ἔχει.

ἴδεσθε δ᾽ αὖτε, τῶνδ᾽ ἐπήκοοι κακῶν, 980

τὸ μηχάνημα, δεσμὸν ἀθλίῳ πατρί,

πέδας τε χειροῖν καὶ ποδοῖν ξυνωρίδα.

ἐκτείνατ᾽ αὐτὸ καὶ κύκλῳ παρασταδὸν

στέγαστρον ἀνδρὸς δείξαθ᾽, ὡς ἴδῃ πατήρ,

οὐχ οὑμός, ἀλλ᾽ ὁ πάντ᾽ ἐποπτεύων τάδε 985

Ἥλιος, ἄναγνα μητρὸς ἔργα τῆς ἐμῆς,

ὡς ἂν παρῇ μοι μάρτυς ἐν δίκῃ ποτέ,

ὡς τόνδ᾽ ἐγὼ μετῆλθον ἐνδίκως μόρον

τὸν μητρός· Αἰγίσθου γὰρ οὐ λέγω μόρον·

ἔχει γὰρ αἰσχυντῆρος, ὡς νόμος, δίκην· 990

ἥτις δ᾽ ἐπ᾽ ἀνδρὶ τοῦτ᾽ ἐμήσατο στύγος,

ἐξ οὗ τέκνων ἤνεγχ᾽ ὑπὸ ζώνην βάρος,

φίλον τέως, νῦν δ᾽ ἐχθρόν, ὡς φαίνει, κακόν,

τί σοι δοκεῖ; μύραινά γ᾽ εἴτ᾽ ἔχιδν᾽ ἔφυ

σήπειν θιγοῦσ᾽ ἂν ἄλλον οὐ δεδηγμένον 995

τόλμης ἕκατι κἀκδίκου φρονήματος.

τί νιν προσείπω, κἂν τύχω μάλ᾽ εὐστομῶν;

ἄγρευμα θηρός, ἢ νεκροῦ ποδένδυτον

δροίτης κατασκήνωμα; δίκτυον μὲν οὖν,

ἄρκυν τ᾽ ἂν εἴποις καὶ ποδιστῆρας πέπλους. 1000

τοιοῦτον ἂν κτήσαιτο φηλήτης ἀνήρ,

ξένων ἀπαιόλημα κἀργυροστερῆ

βίον νομίζων, τῷδέ τ᾽ ἂν δολώματι

πολλοὺς ἀναιρῶν πολλὰ θερμαίνοι φρένα.

τοιάδ᾽ ἐμοὶ ξύνοικος ἐν δόμοισι μὴ 1005

γένοιτ᾽· ὀλοίμην πρόσθεν ἐκ θεῶν ἄπαις.

Χορός

αἰαῖ <αἰαῖ> μελέων ἔργων·

στυγερῷ θανάτῳ διεπράχθης.

ἒ ἔ, 1008β

μίμνοντι δὲ καὶ πάθος ἀνθεῖ.

Ὀρέστης

ἔδρασεν ἢ οὐκ ἔδρασε; μαρτυρεῖ δέ μοι 1010

φᾶρος τόδ᾽, ὡς ἔβαψεν Αἰγίσθου ξίφος.

φόνου δὲ κηκὶς ξὺν χρόνῳ ξυμβάλλεται,

πολλὰς βαφὰς φθείρουσα τοῦ ποικίλματος.

νῦν αὐτὸν αἰνῶ, νῦν ἀποιμώζω παρών,

πατροκτόνον θ᾽ ὕφασμα προσφωνῶν τόδε. 1015

ἀλγῶ μὲν ἔργα καὶ πάθος γένος τε πᾶν,

ἄζηλα νίκης τῆσδ᾽ ἔχων μιάσματα.

Χορός

οὔτις μερόπων ἀσινὴς βίοτον

διὰ παντὸς ἀπήμον᾽ ἀμείψει.

ἒ ἔ,

μόχθος δ᾽ ὁ μὲν αὐτίχ᾽, ὁ δ᾽ ἥξει. 1020

Ὀρέστης

ἀλλ᾽, ὡς ἂν εἰδῆτ᾽, οὐ γὰρ οἶδ᾽ ὅπη τελεῖ,

ὥσπερ ξὺν ἵπποις ἡνιοστροφῶ δρόμου

ἐξωτέρω· φέρουσι γὰρ νικώμενον

φρένες δύσαρκτοι· πρὸς δὲ καρδίᾳ φόβος

ᾄδειν ἕτοιμος ἠδ᾽ ὑπορχεῖσθαι κότῳ. 1025

ἕως δ᾽ ἔτ᾽ ἔμφρων εἰμί, κηρύσσω φίλοις

κτανεῖν τέ φημι μητέρ᾽ οὐκ ἄνευ δίκης,

πατροκτόνον μίασμα καὶ θεῶν στύγος.

καὶ φίλτρα τόλμης τῆσδε πλειστηρίζομαι

τὸν πυθόμαντιν Λοξίαν, χρήσαντ᾽ ἐμοὶ 1030

πράξαντι μὲν ταῦτ᾽ ἐκτὸς αἰτίας κακῆς

εἶναι, παρέντα δ᾽
οὐκ ἐρῶ τὴν ζημίαν·

τόξῳ γὰρ οὔτις πημάτων ἐφίξεται.

καὶ νῦν ὁρᾶτέ μ᾽, ὡς παρεσκευασμένος

ξὺν τῷδε θαλλῷ καὶ στέφει προσίξομαι 1035

μεσόμφαλόν θ᾽ ἵδρυμα, Λοξίου πέδον,

πυρός τε φέγγος ἄφθιτον κεκλημένον,

φεύγων τόδ᾽ αἷμα κοινόν· οὐδ᾽ ἐφ᾽ ἑστίαν

ἄλλην τραπέσθαι Λοξίας ἐφίετο.

καὶ μαρτυρεῖν μὲν ὡς ἐπορσύνθη κακὰ 1041

τάδ᾽ ἐν χρόνῳ μοι πάντας Ἀργείους λέγω· 1040

ἐγὼ δ᾽ ἀλήτης τῆσδε γῆς ἀπόξενος,

ζῶν καὶ τεθνηκὼς τάσδε κληδόνας λιπών.

Χορός

ἀλλ᾽ εὖ γ᾽ ἔπραξας, μηδ᾽ ἐπιζευχθῇς στόμα

φήμῃ πονηρᾷ μηδ᾽ ἐπιγλωσσῶ κακά, 1045

ἐλευθερώσας πᾶσαν Ἀργείων πόλιν,

δυοῖν δρακόντοιν εὐπετῶς τεμὼν κάρα.

Ὀρέστης

ἆ, ἆ.

δμωαὶ γυναῖκες, αἵδε Γοργόνων δίκην

φαιοχίτωνες καὶ πεπλεκτανημέναι

πυκνοῖς δράκουσιν· οὐκέτ᾽ ἂν μείναιμ᾽ ἐγώ. 1050

Χορός

τίνες σε δόξαι, φίλτατ᾽ ἀνθρώπων πατρί,

στροβοῦσιν; ἴσχε, μὴ φόβου νικῶ πολύ.

Ὀρέστης

οὐκ εἰσὶ δόξαι τῶνδε πημάτων ἐμοί·

σαφῶς γὰρ αἵδε μητρὸς ἔγκοτοι κύνες.

Χορός

ποταίνιον γὰρ αἷμά σοι χεροῖν ἔτι· 1055

ἐκ τῶνδέ τοι ταραγμὸς ἐς φρένας πίτνει.

Ὀρέστης

ἄναξ Ἄπολλον, αἵδε πληθύουσι δή,

κἀξ ὀμμάτων στάζουσιν αἷμα δυσφιλές.

Χορός

εἷς σοὶ καθαρμός· Λοξίας δὲ προσθιγὼν

ἐλεύθερόν σε τῶνδε πημάτων κτίσει. 1060

Ὀρέστης

ὑμεῖς μὲν οὐχ ὁρᾶτε τάσδ᾽, ἐγὼ δ᾽ ὁρῶ·

ἐλαύνομαι δὲ κοὐκέτ᾽ ἂν μείναιμ᾽ ἐγὼ.

Χορός

ἀλλ᾽ εὐτυχοίης, καί σ᾽ ἐποπτεύων πρόφρων

θεὸς φυλάσσοι καιρίοισι συμφοραῖς.

Χορός

ὅδε τοι μελάθροις τοῖς βασιλείοις 1065

τρίτος αὖ χειμὼν

πνεύσας γονίας ἐτελέσθη.

παιδοβόροι μὲν πρῶτον ὑπῆρξαν

μόχθοι τάλανές [τε Θυέστου]·

δεύτερον ἀνδρὸς βασίλεια πάθη· 1070

λουτροδάικτος δ᾽ ὤλετ᾽ Ἀχαιῶν

πολέμαρχος ἀνήρ·

νῦν δ᾽ αὖ τρίτος ἦλθέ ποθεν σωτήρ,

ἢ μόρον εἴπω;

ποῖ δῆτα κρανεῖ, ποῖ καταλήξει 1075

μετακοιμισθὲν μένος ἄτης;